Shariat standartlari AAOIFI: islom moliyalari uchun yo'nalish

Islom moliyalashtirishining asosida nafaqat axloqiy tamoyillar, balki Shariat qoidalariga muvofiq moliyaviy bitimlar qanday tuzilishi kerakligini belgilovchi qat'iy standartlar yotadi.

Islom moliyalashtirishining asosida nafaqat axloqiy tamoyillar, balki Shariat qoidalariga muvofiq moliyaviy bitimlar qanday tuzilishi kerakligini belgilovchi qat'iy standartlar yotadi. Xalqaro darajada bunday standartlarni ishlab chiqishda asosiy rolni AAOIFI — Islomiy moliyaviy muassasalar uchun Buxgalteriya va Audit Tashkiloti o'ynaydi. 

1991 yilda tashkil etilgan AAOIFI Bahraynda joylashgan va ko'plab mamlakatlarda islom moliyalari sohasida shariat standartlarini belgilovchi muhim manba sifatida tan olingan. Uning shariat standartlari murobaha, ijara, musharaka yoki sukuk bo'lsin, halol va shaffof moliyaviy mahsulotlarni yaratish uchun asos bo'lib xizmat qiladi.

Shariat standartlari nima uchun kerak?

Islomiy iqtisodiyot Qur'on va Sunnada bayon etilgan tamoyillarga asoslanadi. Biroq, ularni zamonaviy moliyaviy tizimlarda qo'llash uchun aniq qoidalar zarur, shunda:

- barcha bitimlar va kelishuvlar Shariat tamoyillariga muvofiq bo'lishini ta'minlash;

- tushunmovchiliklar va talqin farqlarini bartaraf etish;

- mijozlar va investorlar o'rtasida ishonchni yaratish;

- professionalizmni oshirish va bozorni standartlashtirish.

Shariat standartlari AAOIFI moliyaviy institutlariga mahsulotlarni to'g'ri tuzishda, risklarni baholashda, shartnomalarni rasmiylashtirishda va mijozlar bilan aloqada yordam beradi. Ular savdo, ijara, investitsiyalar, xayriya (zakot va vakfni o'z ichiga olgan holda), islomiy fondlarni boshqarish va h.k. kabi o'nlab yo'nalishlarni qamrab oladi.

AAOIFI standartlarining xususiyatlari:

- Birlashtirilganlik. Bu rasmiy tavsiyalar bo'lib, ular islom moliyaviy amaliyotlarini butun dunyo bo'ylab standartlashtirishga yordam beradi — Qorazdan Janubi-Sharqiy Osiyoga va Markaziy Osiyoga qadar.

- Amaliyotga moslik. AAOIFI standartlari nafaqat nazariy, balki zamonaviy bozor va biznes muhitiga moslashtirilgan.

- Dolzarblik. Tashkilot o'z hujjatlarini iqtisodiy o'zgarishlar va moliyaviy institutlarning yangi ehtiyojlarini hisobga olgan holda muntazam ravishda yangilab turadi.

- Shariat olimlari tomonidan qo'llab-quvvatlanishi. Standartlar ustida yetakchi islomiy huquqshunoslar va fikx va moliya sohasidagi mutaxassislar ishlaydi. Har bir hujjat shariat ekspertizasi va jamoaviy tasdiqlashdan o'tadi.

Agar moliyaviy tashkilot AAOIFI standartlari doirasida ishlasa, bu quyidagilarni anglatadi:

- bitimning barcha bosqichlarida islomiy qoidalariga rioya qilish;

- faoliyatni nazorat qiluvchi shariat kengashining mavjudligi;

- bitimlar bo'yicha shaffof hisobot va ichki tekshirish;

- mijoz va moliyalashtiruvchi tomonning huquqlariga rioya qilish.

Shunday qilib, AAOIFI islom moliyalashtirishini rivojlantirishda muhim rol o'ynaydi, barqaror, shaffof va axloqiy moliyaviy tizim uchun asosni ta'minlaydi.